Op 28 april 1789 brak op het schip HMS Bounty een opstand uit. Die zou leiden tot één van de bekendste muiterijen op zee. Hoe zat dat ook alweer? We zochten het even op voor jou!
Wat een zeereis moest worden om broodplanten te transporteren van Tahiti naar de Caraïben, draaide op 28 april 1789 uit op de bekendste muiterij uit de zeevaartgeschiedenis. Op 23 december 1787 vertrok HMS Bounty vanuit Spithead voor een missie in de Indische Oceaan. Aan boord ene kapitein Bligh en 46 bemanningsleden. De reis verliep zonder noemenswaardige problemen en het schip kwam in Tahiti aan op 26 oktober 1788. Alleen het ronden van Kaap Hoorn had wat deining veroorzaakt, omdat kapitein Bligh zijn eerste stuurman John Fryer had vervangen door diens assistent Fletcher Christian.
ROOD: reis VOOR de muiterij GEEL : reis NA de muiterij, onder bevel van Fletcher Christian GROEN : koers van Captain Bligh in een open boot
Bij hun aankomst op Tahiti, moesten de bemanningsleden mee instaan voor het uitgraven van meer dan 1000 broodvruchtplanten. Het was de bedoeling om die over te planten in potten, om ze makkelijker te kunnen vervoeren. Omdat de botanist, die was meegevaren met het schip, verklaarde dat in dit stadium van de groei van de plant er geen overlevingskans was, moest Bligh noodgedwongen 5 maanden wachten met het transport.
Kapitein William Bligh
De bemanningsleden verbleven intussen aan land, namen de gewoonten van de inheemsen over en sommigen trouwden zelfs met een inlands meisje. Ook de net bevorderde stuurman Fletcher Christian was getrouwd met een Tahitiaanse. De plaatselijke bevolking stond op goede voet met de bemanning..
De kat met de 9 staarten
De kat met de negen staarten
Ongeveer een maand voor het geplande vertrek, verslechterde de relatie tussen de kapitein en zijn bemanningsleden. Het nakende vertrek zal daar zeker voor iets hebben tussen gezeten. Het gebruik van de ‘kat met de 9 staarten’ werd opnieuw ingevoerd om bemanningsleden hardhandig een lesje te leren wanneer ze te nonchalant waren geweest of een order niet goed hadden uitgevoerd.
Zweepslagen als straf
Vooral de relatie tussen de kapitein en de eerste stuurman Christian zat op een dieptepunt : de kapitein vernederde de stuurman soms voor pietluttigheden en bijna altijd in het bijzijn van de andere bemanningsleden. Dat leidde tot de desertie van 3 mannen nog voor het schip was uitgevaren. Ze werden al snel opgevist en op de zwarte lijst gezet. Maar op die lijst verschenen ook de namen van nog 2 andere bemanningsleden, waaronder Christian, alhoewel die niets met de desertie te maken hadden.
Muiterij
Op 5 april zette HMS Bounty koers naar open zee, met in het ruim de lading broodvruchtplanten. De stemming aan boord was ijzig, want de bemanning kon maar moeilijk aarden na die 5 maanden ‘vakantie’ en de straffen van Bligh waren erg pijnlijk. Op 28 april 1789 brak dan de muiterij uit : Fletcher Christian had zich stiekem bezig gehouden met het bouwen van een soort vlot, waarmee hij het plan had opgevat om weg te varen van het schip.
Die ochtend echter veranderde hij van gedachten : hij en een aantal van zijn volgelingen overvielen de kapitein in zijn pyjama, dwongen hem en een 22-tal getrouwen in een sloep plaats te nemen en lieten hen achter op open zee. Dankzij ‘gentlman-Christian’ is er geen bloed gevloeid bij de actie.
De lotgevallen van Bligh
Kapitein Bligh zat dus samen met 18 volgelingen in een sloep, die ongeveer 7m lang was, maar geen enkele beschutting had. Hij reisde ermee naar Timor op basis van een zakhorloge en een quadrant. Hij had geen enkele zeekaart op zak om zijn koers uit te kunnen uitzetten. Hij werd onderweg belaagd door kannibalen in de buurt van Fiji. 47 dagen en meer dan 6700 km later arriveerde hij in Timor. Intussen waren er een aantal van zijn bemanningsleden overleden. Van daaruit kon hij tot in Groot-Brittannië geraken om de muiterij te rapporteren aan de Admirality. Het was intussen 15 maart 1790 en bijna een jaar na de muiterij.
De lotgevallen van de muiters
Bounty Bay
Intussen had Christian letterlijk het roer overgenomen op HMS Bounty en zeilde ermee naar het eiland Tubuai om er zich te vestigen. Dat liep niet van een leien dakje, want de plaatselijke bewoners hielden niet op hen te belagen. De muiters moesten daarom noodgedwongen vertrekken en kozen koers voor Tahiti. Daar ging echter al een deel van de muiters van boord. Ze hoopten door de Admiraliteit niet te worden ontdekt.
Christian ontvoerde daarop 6 mannen, 11 vrouwen en een baby van de lokale bevolking en vertrok samen met 8 muiters naar andere oorden. Na een lange zwerftocht bereikten ze het eiland Pitcairn, dat op de zeekaarten eigenlijk ‘verkeerd’ aangeduid stond. Het eiland was echter onbewoond en lag buiten de normale scheepsroutes. Christian vond het een goede aanlegplaats voor zijn bende. Hij bereikte het eiland via Bounty Bay (huidige naam), maakte het schip leeg en stak het in brand.
Pandora gezonken
Fletcher Christian gokte op het feit dat zijn eilandje niet op de kaart stond en hoopte dat de Admiraliteit hen niet zou kunnen vinden. Maar die had het schip HMS Pandora uitgezonden om de muiters op te sporen en voor de rechtbank te brengen. Pandora reisde direct naar Tahiti en lokaliseerde er een deel van de muiters op 15 maart 1991. Die werden gevangen genomen en onderdeks in ‘Pandora’s Box’ opgesloten.
Het schip reisde verder en legde vervolgens gedurende 3 maanden op elk eiland ten westen van Tahiti aan, in de hoop de andere muiters terug te vinden. Daar liep het schip op 29 augustus 1791 vast op een deel van het Great Barrier Reef en zonk. De overgebleven bemanningsleden en gevangenen werden over 4 sloepen verdeeld en zeilden naar Timor. Eigenlijk deden ze de reis van Bligh nog eens over. Ze arriveerden op 16 september 1791 in Timor. De poging om Christian en de overgebleven muiters te zoeken, werd voorlopig gestaakt.
Ontdekt
Filmversie met Marlon Brando – 1962
Op het eiland Pitcairn verliep het leven intussen niet rooskleurig. De muiters en de gegijzelden zaten wellicht aan het oog onttrokken door de vele hoge kliffen, maar het ging er niet vreedzaam aan toe. Er was veel geweld en wetteloosheid, veel ziekte en moord. Na 9 jaar waren er nog maar 2 muiters overgebleven en de Tahitiaanse mannen waren ook al zo goed als uitgemoord. Het eiland werd dus eigenlijk gerund door de vrouwen en die waren uiterste agressief. De laatste 2 muiters, John Adams en Ned Young gooiden het dan over een andere boeg en probeerden de vrouwen te bekeren tot het christendom, met de scheepsbijbel in de hand. Daarop brak er een rustigere tijd aan op het eiland.
Filmposter 1935
In 1808 werd het eiland Pitcairn opnieuw ‘ontdekt’, nadat het Amerikaans schip Topaz er toevallig langs kwam. Op dat ogenblik woedden er in Europa de Napoleontische Oorlogen en had de Britse Navy haar handen vol om die te bestrijden. Nog eens 6 jaar later, in 1814, toen 2 Britse schepen op het eiland stuitten, vonden ze er John Adams. Hij was de laatste van de overgebleven muiters. De kapiteins van de schepen besloten echter om Adams niet te arresteren. Op die manier zouden ze de resterende bewoners op het eiland aan hun lot overlaten. Adams kreeg trouwens in 1825 officieel gratie.
Mel Gibson en Anthony Hopkins – 1984
Op 30 november 1838 kwam Pitcairn onder Brits bewind, samen met nog een 4-tal andere eilanden in de buurt. De nederzetting op Pitcairn werd omgedoopt tot Adamstown en kreeg de status van hoofdstad. Het is het allerkleinste land ter wereld en heeft minder dan 50 inwoners. Het heeft wel bijna volledig zelfbestuur. Leuk weetje : vandaag is Pitcairn het enige eiland ter wereld dat niet is aangesloten op het internationale telefoonnetwerk.
De lotgevallen van HMS Bounty is al een aantal keren verfilmd geweest, o.a. met Clark Gable, Mel Gibson en Anthony Hopkins in de hoofdrollen. Ook Marlon Brando zette in 1962 een voortreffelijke Fletcher Christian neer. (video) Ook het tv-programma ‘Reizen Waes’ legde aan op het eiland Pitcairn.
printispower.wordpress.com 