Precies 70 jaar geleden plaatste de Duitse Wehrmacht zijn allerlaatste grote offensief aan het Westfront. ‘The Battle of the Bulge’ zou een zware en vooral erg koude nederlaag worden voor de Duitsers. Er vielen tussen 16 december 1944 en 25 januari 1945 in beide kampen bijna 40.000 doden!
Op 16 december 1944 begonnen de Duitse troepen aan een laatste wanhopig offensief aan het Westfront. De Slag om de Ardennen zou de geschiedenis ingaan als één van de hevigste, vooral omdat de koude en de sneeuw een beslissende factor waren. In en om Bastogne zijn er nog jaarlijks herdenkingen, zelfs met oud-strijders en hun familie.
Ardennen
Hitler wilde nog een laatste keer verschroeiend uithalen om de meest noordelijke geallieerde troepen aan het Westfront af te snijden van hun bevoorrading en indien mogelijk om hen te vernietigen. Hij koos voor het decor van de Belgische Ardennen omdat hij er in 1940 al eens een opzienbarende overwinning had behaald.
Duitse opmars in de Ardeense bossen
Hij was in de mogelijkheid om er zijn beste troepen te concentreren en hij zette zijn beste strategen erop om een goed aanvalsplan te helpen bedenken. Hitler hoopte in één slag zo’n 20 à 30 van de in totaal 62 geallieerde divisies uit te schakelen…
Er moest wél rekening gehouden worden met het toenemende overwicht van de geallieerden in het luchtruim.
Plan van Hitler
Hitler liep al rond met een aanvalsplan sinds de zomer van 1944, maar tegen oktober zou er pas echt zicht komen op de situatie in het zuidoosten van België. Alfred Jodl, topstrateeg van Hitler, legde alle mogelijkheden naast elkaar. Er waren verschillende opties mogelijk, waaronder een aanval op Antwerpen via Nederland en een aanval op Luik via Luxemburg. In elk geval zou België het toneel gaan worden van een zware troepenverschuiving.
Op 22 oktober nodigde Hitler zijn stafchefs uit voor een bespreking van het aanvalsplan. Het offensief zou uit twee delen gaan bestaan : de Duitse troepen moesten zien tot aan de Maas te geraken, om er een bruggenhoofd te installeren en de stad Antwerpen moest worden bereikt om de controle over de haven te kunnen overnemen. Het was de bedoeling om geallieerde strijdkrachten ten noorden van de lijn Bastogne-Brussel te vernietigen. Hitler wilde op 25 november zijn offensief plaatsen… Maar hij stuitte op verzet uit de hoek van de generaals von Rundstedt en Model.
Plan van von Rundstedt
Von Rundstedt in hoog gezelschap
Von Rundstedt vond het plan van Hitler té hoog gegrepen en ontwierp daarop zijn eigen strategie. De hele maand november overlegde hij met Model om een passend offensief te bedenken. Zij probeerden er Hitler van te overtuigen om alles niet zo groots te zien, maar begin december was het nog niet duidelijk of Hitler wel naar die ‘goede raad’ zou luisteren… Het was immers voor de beide veldheren duidelijk geworden dat er een wanverhouding was tussen de Duitse troepensterkte en de doelstelling om Antwerpen te bereiken .
Intussen was het noodzakelijk dat de tegenstander niets zou te zien krijgen van de voorbereidingen op het offensief. Opvallend in deze periode waren de pogingen om de tegenstander zand in de ogen te strooien door valse seinen door te geven en door fake- onderkomens op te richten in de sector Mönchengladbach-Keulen -Düsseldorf. De aanvalsdatum werd uiteindelijk op 16 december gezet.
Aanval op 16 december 1944
Om 5uur 30 precies brak er van Duitse zijde een spervuur van tweeduizend kanonnen los op de Amerikaanse stellingen tussen Monchau en Echternach. Tezelfdertijd trokken V-1’s over het gebied van Luik en Antwerpen. Bovendien viel het 6e SS Pantserleger de spaarzaam bemande Amerikaanse stellingen aan in de buurt van Monchau en Echternach. Er lagen daar op een lengte van 200 km ‘slechts’ 5 divisies. Dat kwam omdat het al in die regio sinds september ‘stil’ was en de Amerikanen hadden een deel van hun troepen verplaatst naar regio’s waar ze meer konden betekenen. De aanval kwam dus als een complete verrassing : de Amerikanen hadden de Duitse tanks pas in de gaten toen ze uit de dichte mist opdoken!
Amerikaanse troepen onderweg
In eerste instantie werden de Amerikanen dus overrompeld, vooral vanwege de dichte mist, die ook belette dat er een Amerikaanse luchtdefensie kon opgestart worden.
Maar in de sector Bütgenbach en Monchau en in het zuiden weerden de Amerikanen zich heel sterk. In de middelste sector langs de rivier de Our echter walsten de Duitse pantsertroepen gewoonweg over de Amerikanen heen : die moesten immers met 1 divisie een 60 km lang front verdedigen… Bovendien werden er in de regio van de Sneeuweifel twee onervaren Amerikaanse regimenten omsingeld. Ze hielden nog 3 dagen stand, maar werden daarna krijgsgevangen gemaakt.
Verwarring
Intussen waren de geallieerde veldheren, waaronder de generaals Patton, Eisenhower en Bradley, compleet verrast door de Duitse aanval. Bovendien zagen ze de ernst ervan eerst niet in, want de onderschepte Duitse berichten en de communicatie op het veld zelf waren eerder vaag en soms zelfs tegenstrijdig. Het doel van de Duitsers om vooral verwarring te veroorzaken was dus al zeker bereikt!
Bovendien had Hitler ook een heel ‘leger’ aan saboteurs aan het werk gezet. Zij waren in Amerikaanse uniformen achter de linies weten door te dringen en hadden in de nacht voor het offensief een groot aantal telefoonlijnen doorgesneden. zij moesten als het ware ook als ‘een paard van Troje’ zien door te dringen tot achteraan in de Amerikaanse gelederen, maar dat is echter mislukt.
De geallieerden geloofden niet dat Hitler in deze fase van de oorlog nog zo’n groot offensief voor ogen had en daardoor werd het dan ook schromelijk onderschat. Daarom werd er pas heel laat, om niet te zeggen té laat, een oproep tot ondersteuning gedaan.
Evolutie
Ondergesneeuwd
Vanaf dan zouden de Duitsers blijven proberen om de Amerikaanse stellingen over te nemen. Tussen 20 en 26 december woedde er dan ook een hevige strijd in en om Bastogne en Malmédy. Duitse grondtroepen vielen gedurig aan en de Amerikaanse posten werden dagenlang bestookt met bommen door Duitse gevechtstoestellen.
Amerikaanse tank
Intussen rukte Patton met zijn strijdmacht op naar Bastogne en bezorgdende geallieerden een onverhoopte overwinning toen ze de stad op 26 december in de namiddag wisten te omsingelen. Ook de komst van Amerikaanse transportvliegtuigen met materiaal en manschappen werd die namiddag luidruchtig verwelkomd.
Er vielen in die strijd echter onnoemelijk veel slachtoffers aan beide zijden. In Bastogne vielen er op twee weken tijd ook talloze burgerslachtoffers. Vooral de kou, de sneeuw en het ijs waren erg om te verduren, want de troepen waren niet goed uitgerust om die meedogenloze weerelementen te trotseren
Dekking zoeken in de sneeuw
Vanaf 24 december was het voor Von Rundstedt duidelijk dat de verwachtingen van Hitler te hoog hadden gelegen. De slechte toestand van de wegen, die door het vriesweer spekglad waren, en het gebrek aan brandstof hadden een snel oprukken van de Duitse troepen weten af te remmen.
Bovendien was de Amerikaanse weerstand in en om Bastogne onverwacht sterk geweest. Daarop besloot hij dan ook om Antwerpen maar op te geven en om zich terug te trekken aan de Westwall. Hitler kon zich echter niet achter dat plan scharen en stuurde nieuwe troepen naar Marche-en -famenne in de hoop druk te kunnen uitoefenen vanuit het zuiden.
Keerpunt
Op 26 december 1944 werd een belangrijk keerpunt bereikt in de Slag om de Ardennen. De Amerikanen, onder leiding van Patton, rukten sterk op en vernielden een aantal belangrijke toegangswegen of bruggen om de buurt rond Dinant af te sluiten voor de Duitse troepen. Dat leek te werken, want de Duitse tanks trokken stelselmatig van de stad weg. De Amerikanen waren nu klaar om de Duitsers echt uit België te verdrijven. Ook Eisenhower bereidde een omsingeling voor en hij wilde samen met Montgomery via Houffalize de Duitsers de pas afsnijden.
Strijdtoneel in Malmédy
Het plan was om op 3 januari 1945 een grote tegenaanval te lanceren op de Duitse stellingen in het zuiden van België. De Amerikaanse troepen waren al dagenlang op weg naar de plaats van afspraak, maar het slechte weer was echter ook nu een grote spelbreker, waardoor Monty, die vanuit het noorden optrok, maar langzaam vorderde.
Hevige mist en sneeuwval belemmerden dagenlang het zicht en er was geen doorkomen aan op de spekgladde wegen.
De Duitsers wachtten intussen op een bevel om Bastogne opnieuw in te nemen, maar ze lagen volledig geïsoleerd in de buurt van Houffalize met slechts enkele divisies. Op 7 januari gaf Hitler het bevel tot een beperkte terugtrekking op de lijn Luik-Houffalize-Bastogne. Hij moest vaststellen dat de geallieerden La Roche en Saint-Hubert hadden ingenomen en op 16 januari stonden ze in de buurt van Houffalize…
Met de inname van die stad door de geallieerden was de Slag om de Ardennen beslist en werden de Duitse troepen terug gedreven naar de Westwall. De geallieerde luchtaanvallen zorgden nog voor een grote ravage bij de Duitsers en hun materieel werd aan flarden geschoten.
Doodsteek
Het Ardennenoffensief zorgde in beide kampen voor zeer zware verliezen. Aan Duitse zijde vielen er meer dan 17.000 doden en waren er bijna 34.000 gewonden en 16.000 vermisten. Bij de Amerikanen lag het dodentol op meer dan 19.000 en er waren 47.000 gewonden en 21.000 vermisten. Aan Duitse kant konden die zware verliezen echter niet worden vervangen…
Intussen waren de Amerikanen dankzij de ‘overwinning’ in de Slag om de Ardennen gelanceerd om een frontale aanval op het Duitse Rijk te organiseren. Aan de oostelijke zijde rukten de Sovjet-Russische troepen op in de richting van de Duitse grens. Hitler had geen antwoord meer tegen de oprukkende geallieerde troepen, wat de aanzet was tot de uiteindelijke overgave van Duitsland op 8 mei 1945.
Hitlers laatste ‘gok’
printispower.wordpress.com 